Η Υπόσχεση της αυγής

 Σκηνοθεσία Eric Barbier

 Σενάριο Eric Barbier, Marie Eynard 

2017

Υπάρχουν κάποιες ταινίες που, αντί να κατασιγάζουν την ανάγκη σου για ένα ακόμα βιβλίο, αντίθετα την εντείνουν.

Ο Ρομάν Γκαρύ στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο «Ὑπόσχεση της αυγής» αποτίει φόρο τιμής στη μητέρα του και ταυτόχρονα στις μητέρες όλων μας. Ο Eric Barbier αναλαμβάνει να μεταφέρει την ιστορία του στον κινηματογράφο.

 Ήδη από την γέννησή του Ρομάν οι Μοίρες δεν έπαιξαν fair play. Γονείς Ρωσοεβραίοι. Ο πατέρας τους εγκαταλείπει και παντρεύεται μια άλλη. Όμως η Μίνα, η μητέρα του Ρομάν, είναι αποφασισμένη να γυρίσει το παιχνίδι. Πραγματική περιπλανώμενη Ιουδαία ξεκινάει να αλλάζει πόλεις και χώρες μέχρι να βρει το χώμα που θ΄ανθίσει το λουλούδι της, ο Ρομάν της. «Τον Βλέπετε;» λέει στους Πολωνούς γείτονές της που την εχθρεύονται « ο γιος μου μια μέρα θα γίνει μεγάλος συγγραφέας, διπλωμάτης της Γαλλίας, ήρωας πολέμου». Οι Πολωνοί βλέπουν την φτώχεια της, χειρότερη κι απ΄τη δική τους, και ξεσπούν σε γέλια υστερικά.

 Είναι η στιγμή που ο Ρομάν θα θυμάται σε όλη του τη ζωή ως την στιγμή της απόλυτης ντροπής. Τα λόγια της Μίνας θα τα κάνει αυτοεκπληρούμενη προφητεία, σαν για να κάνει τα γέλια να πάψουν να ηχούν στ΄αυτιά του.

 Η ταινία είναι γρήγορη, όπως υποψιάζομαι είναι και τα βιβλία του Ρομάν, όπως ήταν και η ζωή του. Η Σαρλότ Γκενσμπουργκ, εγγονή κι αυτή Ρωσοεβραίων που μετανάστευσαν στη Γαλλία, ερμηνεύει μια πληθωρική Μίνα. Δύσκολο να πιστέψεις ότι πίσω από τις φουστάνες και τα γκρίζα μαλλιά της κρύβεται η κομψή ψηλόλιγνη φιγούρα της Σαρλότ. Κόντρα ρόλος, ενδιαφέρουσα πρόκληση στα επιδέξια χέρια της.

 Παρακολουθούμε τον μικρό Ρομάν στην Πολωνία να ερωτεύεται για πρώτη φορά, να τσακώνεται και να τρώει σόλες παπουτσιών για την αγάπη του και την τιμή του και ταυτόχρονα την Μίνα να προσπαθεί με ψέματα και φαντασίες να καθιερώσει έναν οίκο ραπτικής για να χρηματοδοτεί τα μαθήματα ξιφασκίας και γαλλικών του Ρομάν. Δεν τα καταφέρνει. Και φεύγουν για τη Γαλλία. Ο Ρομάν βλέπει για πρώτη φορά τη θάλασσα και νιώθει αυτό που νιώθουμε όλοι μας. Παρηγοριά. Τίποτα δεν μπορεί να πάει για πολύ άσχημα όσο αυτή είναι εκεί, γαλάζια και φωτεινή. 

Στη Νίκαια η Μίνα βρίσκει την κλίση της στο εμπόριο και ο Ρομάν αρχίζει να γράφει. Και να ερωτεύεται. Και τα δύο θα τα συνεχίσει απτόητος έως το τέλος. Ακόμα και το σημείωμα αυτοκτονίας του δεν είναι τυπικό. Είναι σαν επίλογος μυθιστορήματος, με τέλος ανοιχτό, που αφήνει τον αναγνώστη να αναρωτιέται αν πρέπει να ερμηνεύσει την τελεία ως τελεία ή ως ερωτηματικό. 

Αλλά μέχρι να φτάσει εκεί έχει πολύ δρόμο. Έχει να γίνει αξιωματικός. Αδικημένος στις προαγωγές λόγω της εβραϊκής καταγωγής του. Να ακολουθήσει τον ντε Γκωλ στο Λονδίνο. Να φύγει στην Αφρική. Να γίνει ήρωας πολέμου καθοδηγώντας –αν και τραυματισμένος!- τον τυφλωμένο πιλότο του αεροσκάφους του στον διάδρομο προσγείωσης. Χωρίς να παραλείψει (αν και τραυματισμένος!) να ολοκληρώσει την αποστολή του, να βομβαρδίσει τον εχθρικό στόχο. Γυρνώντας στη Γαλλία ο Ρομάν γράφει ένα βιβλίο με τις πολεμικές του εμπειρίες που ο Σαρτρ κρίνει «Απλά αξεπέραστο». Κερδίζει το Κονκούρ. Και για να μην υπάρχει η αμφιβολία ότι πρόκειται για τυχαίο γεγονός το κερδίζει και δεύτερη (υποβάλλοντας υποψηφιότητα με το όνομα του ανηψιού του). Μέχρι και πρέσβης της Γαλλίας γίνεται. Σαν για να φωνάξει σε όλους τους Πολωνούς γείτονες : « Κοιτάξτε με! Βλέπετε έναν μεγάλο συγγραφέα, έναν διπλωμάτη, έναν ήρωα! Δεν ακούω να γελάτε πια!»

 Μοιάζει σαν ψέμα πως αυτός ο άνθρωπος που τη ζωή του την έζησε με τόση ένταση, ο γιος της μαχήτριας Μίνας, διάλεξε την αυτοκτονία. 

Τον επηρέασε η μυστηριώδης αυτοκτονία της πρώην γυναίκας του, της κινηματογραφικής σταρ Τζιν Σίμπεργκ, που είχε προηγηθεί λίγους μήνες πριν; Ή ήταν η ανεξάντλητη ανάγκη του να γράψει -για άλλη μια φορά- ένα απρόσμενο τέλος; 

Jean Seberg, J.P.Belmondo

Απάντηση δεν έχω. Και, ναι, πρέπει να ψάξω να βρω το «Υπόσχεση την αυγή», ίσως και όλα τα βιβλία του. Κι εκεί, με τις λέξεις του, τα κόμματα και τις τελείες του όλα θα μου τα πει. Αυτός ο αινιγματικός ικέτης της αυγής.