Αρουντάτι Ρόι

Ο Θεός των μικρών πραγμάτων

εκδ.Ψυχογιός. 1997

Όλοι όσοι γράφουν για το "Ο Θεός των μικρών πραγμάτων" επιμένουν να τονίζουν τις σπουδές αρχιτεκτονικής της Αρουντάτι Ρόι. "Μόνο μια αρχιτέκτονας μπορεί να αναπτύξει με τέτοιο αριστοτεχνικό τρόπο μια τέτοια ιστορία".

Απορώ.

H Αρουντάτι ανακάλυψε σχετικά έγκαιρα ότι σιχαινόταν την αρχιτεκτονική και γι΄αυτό την παράτησε αμέσως μετά τις σπουδές της.

Και δικαιολογημένα. 

Η ιστορία της είναι ο εφιάλτης του κάθε αρχιτέκτονα. Μια ανεξέλεγκτη έκρηξη δημιουργικών εμπνεύσεων. Χωρίς σειρά. Σαν να σχεδιάζεις πρώτα τη στέγη και τα παράθυρα και μετά-πολύ μετά-τους τοίχους και τα θεμέλια.

 Πρώτα σου μιλάει για τον θάνατο ενός παιδιού. Αλλά δεν σου αποκαλύπτει το πως και το γιατί.

Πρέπει να διαβάσεις 400 σελίδες με ελλειπτικές προτάσεις, ποιητικά υπονοούμενα και συνειρμούς! Είσαι έτοιμος να πετάξεις το βιβλίο στον αέρα, να θεωρήσεις την Ρόι τσαπατσούλα, που δεν κάθεται να στρώσει το γραπτό της, και να κατηγορήσεις- όπως και πολλές άλλες φορές-τις επιτροπές που δίνουν τα Μπούκερ, τα Νόμπελ και τα βραβεία γενικότερα. 

Αλλά δεν τα παρατάς γιατί σε βασανίζει το ερώτημα "Γιατί και πως πέθανε η Σόφι Μολ;"

Και όσο περιμένεις να μάθεις αρχίζεις να μην μπορείς να ανασάνεις. Σαν να έχει κολλήσει η υγρασία του Αγιέμενεμ στα πνευμόνια σου, τα ξυλαράκια και τα χώματα του ποταμιού στα χέρια σου. Και πνίγεσαι από αυτή την κλειστή κοινωνία. Γιατί είσαι γυναίκα. Χριστιανή. Που παντρεύτηκες έναν Ινδουιστή. Και γύρισες στο πατρικό σου σπίτι ντροπιασμένη με δύο παιδιά. Γιατί είσαι Άθικτος, ο τελευταίος, ο πιο περιφρονημένος από όλες τις κοινωνικές τάξεις. Δεν ανήκεις σε κάστα. Είσαι κάτω από την υποδεέστερη από αυτές. Είσαι ανύπαρκτος. Γιατί είσαι πικρόχολη θρήσκα γεροντοκόρη. Γιατί είσαι ευαίσθητη βιολονίστρια που ο άντρας σου σε κοπανάει με μεταλλικά βάζα. Γιατί είσαι προδωμένος επιστήμονας, "αγγλογλείφτης", που οι φίλοι σου οι Άγγλοι δεν αναγνώρισαν την ανακάλυψή σου. Γιατί σε χώρισε η Αγγλίδα γυναίκα σου και το παιδί σου αγαπάει για πατέρα έναν νεκρό. Γιατί είσαι παιδί και σε κακοποίησαν σεξουαλικά. Και κυρίως γιατί είσαι η Ράχελ , ετών επτά, και ζεις τραγωδίες, απαγορευμένους έρωτες, παιδοφιλία, αιμομιξία, πολιτικά παιχνίδια και σκοπιμότητες, θανάτους.

Από δεξιά : η Μαίρη Ρόι και δίπλα της τα παιδιά της, Αρουντάτι και Λαλίτ

Η Ρόι ξεκίνησε να γράφει το "Θεός των μικρών πραγμάτων" όταν ήταν τριάντα ένα και το ολοκλήρωσε τέσσερα χρόνια μετά. Πολύ νέα για να μπορεί να ξέρει τόσο καλά, τόσο ώριμα την ανθρώπινη φύση. Τα επόμενα χρόνια σιώπησε λογοτεχνικά. Αφιερώθηκε στον πολιτικό και κοινωνικό ακτιβισμό. Σοφά. Τα είχε σχεδόν όλα πει.

Θα μπορούσε να κάνει ό,τι κι ο Σάλιντζερ ή η Χάρπερ Λι. Να μην εκδώσει ποτέ ξανά, να αποτραβηχτεί στο σπίτι της και να αφοσιωθεί στο γράψιμο χωρίς έκδοση.

Αλλά εδώ μιλάμε για την Αρουντάτι, το κορίτσι-καμικάζι, το κορίτσι-πρόκληση.

Είκοσι χρόνια μετά τον "Θεό"έγραψε το "Υπουργείο της υπέρτατης ευτυχίας"

Τι έχει, άραγε, να προσθέσει στον μύθο της;

Για όσους αγαπούν τις ιστορίες με καλό τέλος ο "Θεός των μικρών πραγμάτων"θα είναι απογοητευτικός. Όμως, αυτό το όχι-καλό-τέλος είναι που απογειώνει την ιστορία και την κατατάσσει στις κορυφαίες, στις κλασικές, στις αληθινές.

Το καλό τέλος υπάρχει -ευτυχώς- στην αληθινή ζωή της Ρόι.

Λαλίτ, Αρουντάτι και Μαίρη Ρόι

Η μητέρα της Αρουντάτι, η δυναμική, ασυμβίβαστη Μέρι Ρόι, είναι η ηρωίδα Άμου του "Ο Θεός των μικρών πραγμάτων". 

"Η ζωή μου και ο χαρακτήρας μου μοιάζουν πολύ με της Άμου"λέει σε συνέντευξη η Μαίρη. "Μόνο που ποτέ δεν είχα ερωτική σχέση με κάποιον "΄Αθικτο"". 

(Ακόμα και για μια φεμινίστρια, ανοιχτόμυαλη επαναστάτρια όπως η Μαίρη ο έρωτας με "άθικτο" φαίνεται αδιανόητος).

Η Μαίρη  παντρεύτηκε αλλόθρησκο από την Βεγγάζη για να ξεφύγει από ένα σπίτι που ο εντομολόγος πατέρας της κακοποιούσε συστηματικά την μητέρα της και που η μητέρα της αγαπούσε παθολογικά τον αδελφό της. Μετά από δύο παιδιά η Μαίρη εγκατέλειψε τον αλκοολικό άντρα της και επέστρεψε στο πατρικό της, όπου η μητέρα της της είχε παραχωρήσει ένα μικρό χώρο. Όταν ο αδελφός της, Ισαάκ Τζωρτζ (στο μυθιστόρημα ονομάζεται Τσάκο), θέλησε να πουλήσει τον χώρο αυτό η Μαίρη αντέδρασε. 

"Μαίρη, είσαι γυναίκα. Σύμφωνα με τον νόμο του 1916 η πατρική περιουσία ανήκει στους γιους, ανήκει σ΄εμένα"της είπε ο Ισαάκ Τζωρτζ. "Εσύ δικαιούσαι ένα πολύ μικρό ποσοστό". 

Η Μέρι θα μπορούσε να σιωπήσει και να ικετεύσει την μάνα της και τον αδελφό της για ελεημοσύνη για να μεγαλώσει τα δυο παιδιά της.

Αλλά η Μαίρη είναι μάνα της Αρουντάτι. Κορίτσι-καμικάζι. Κορίτσι-πρόκληση. 

Pallikoodam

Ιδρύει ένα σχολείο. Στην αρχή με επτά μαθητές. Όχι μεγάλος αριθμός, αν σκεφτείς ότι οι δύο ήταν τα δικά της παιδιά. Σήμερα είναι ένα φιλελεύθερο, εναλλακτικό σχολείο-πρότυπο. Το περίφημο Pallikoodam. Με κτίριο σχεδιασμένο από τον εμβληματικό αρχιτέκτονα Laurie Baker. Και γλώσσα διδασκαλίας μέχρι την τρίτη τάξη την τοπική διάλεκτο, τα Μαλάγιαλεμ, ώστε τα παιδιά να μαθαίνουν πρώτα τη βάση της δικής τους γλώσσας και μετά τα αγγλικά.

Ο Ισαάκ-Τζωρτζ κατηγορεί το σχολείο σαν "ελιτίστικο". Η Μαίρη -που αγαπάει τις συγκρούσεις-διαγράφει τα παιδιά του και ανήψια της από αυτό.

Άλλωστε δεν φοβάται να διαταράξει την αδελφική τους σχέση. Τα δυο αδέλφια έχουν είκοσι χρόνια που είναι στα δικαστήρια για την πατρική κληρονομιά. Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου του 2010 δικαιώνει την Μαίρη και όλες τις κόρες που έχουν πατρικές περιουσίες να διεκδικήσουν και καταργεί τον νόμο του 1916. 

Πόσες Ινδές αξιοποιούν την νομοθετική ρύθμιση;

 Ούτε δέκα.

 Θα χρειαστούν πολλά κορίτσια-καμικάζι να βγουν από το σχολείο της Μαίρη για να αλλάξουν τα πράγματα στην Ινδία.

Η μυθιστορηματική Άμου πέθανε στα τριάντα ένα. Η αληθινή Μέρι ζει και βασιλεύει. Διοικεί το σχολείο της φορώντας σάρι και σνίκερς.

Στα ογδόντα της αποφασίζει να γίνει και υποψήφια βουλευτής.

Πολύ μεγάλη για την πολιτική;

Μόνο αν δεν έχεις καταλάβει ποιος είναι ο Θεός των μικρών πραγμάτων...

https://www.kathimerini.gr/114545/article/politismos/arxeio-politismoy/h-aroyntati-roi-h-gennaia-ths-indias