BARBARA

Barbara

Σκην.: Mathieu Amalric

Σεναρ.: Mathieu Amalric, Philippe Di Folco

Αν κάποιος  Αμερικανός σκηνοθέτης, (ίσως ο λάτρης των βιογραφιών Ron Howard;) είχε αναλάβει να γυρίσει μια ταινία για τη ζωή της Γαλλίδας τραγουδίστριας Barbara, θα βλέπαμε μια στρογγυλεμένη, απόλυτα κατανοητή ταινία. Μπορούμε, ίσως, να υποψιαστούμε και την πλοκή της.

Μια οικογένεια Εβραίων που τρέχει, αλλάζει κρυψώνες κάθε φορά που οι Ες Ες πλησιάζουν.

Μια σκηνή σε σκοτεινό δωμάτιο. Ένα μικρό κορίτσι. Μια σκιά να πλησιάζει. Μουσική που σε κάνει να νιώθεις δυσφορία και ασφυξία.

Τραγούδια σε γαλλικά μπιστρό στην αριστερή όχθη του Σηκουάνα. Τα πρώτα χειροκροτήματα.

Η σκηνή στο σκοτεινό δωμάτιο να επαναλαμβάνεται.

Τα μπιστρό γίνονται τεράστια θέατρα.

H Barbara που προσκαλείται για συναυλίες στη Γερμανία. Αρνείται να παίξει γιατί το πιάνο που της φέρνουν δεν είναι όπως το ζήτησε. Δεν έχει ουρά! Η συναυλία καθυστερεί δύο ώρες. Αλλά οι Γερμανοί θαυμαστές της της φέρνουν το πιάνο που ζητά. Η Barbara γράφει το Gottingen για να δείξει την ευγνωμοσύνη της.
Μια Εβραία υμνεί μια γερμανική πόλη. Και τους ανθρώπους της.

Ένας νεαρός φοιτητής από το κοινό θα επηρεαστεί τόσο από τους στίχους της που στην 40η επέτειο της συνθήκης συμφιλίωσης Γαλλίας -Γερμανίας θα τους απαγγείλει.

"Τα παιδιά είναι παντού ίδια. Στο Παρίσι. Ή στο Gottingen" διαβάζει. Είναι ο Gerhard Schroeder.
  Η Barbara  πάει να αποχαιρετήσει τον πατέρα της που πεθαίνει.

Να τη πάλι η σκοτεινή σκηνή!

 Η Barbara παίρνει άδεια για να επισκέπτεται σε νοσοκομεία ασθενείς του AIDS. Σε μια εποχή υστερικού τρόμου για την αρρώστεια δεν φοβάται να τους κρατά για ώρες το χέρι.
 Γράφει το τραγούδι της "Le pere Noel et la petite fille". Ο Άγιος Βασίλης και το μικρό κοριτσάκι. Τι χαρούμενο τραγούδι! Τι να σημαίνει, άραγε αυτός ο στίχος; "ο Άη Βασίλης έβαλε τα χέρια στους γοφούς σου";

Η σκοτεινή σκηνή πάλι εκεί!

Στο τέλος της ταινίας ο Ron Howard θα σου αποκαλύψει το σκοτεινό μυστικό της Barbara, ενώ στους  τίτλους τέλους θα παίζεται το L' aigle noir.

Γυρνώντας σπίτι θα τραγουδάς "Un beau jour ou peut-être une nuit " και η μελαγχολία θα γίνεται θηλιά.

O Mathieu Amalric έχει κάποιες ομοιότητες με τον Ron Howard. Είναι κι αυτός σκηνοθέτης. Εἰναι και ηθοποιός. Φλερτάρει με τα αμερικάνικα κινηματογραφικά στούντιο. Παίζει με άνεση τον κακό σε ταινίες του James Bond. Όμως είναι Γάλλος. Τόσο Γάλλος! Σκηνοθετεί ανεξάρτητες παραγωγές. Πρωταγωνιστεί σε αυτές. Και έχει μια έμφυτη απέχθεια προς ο,τιδήποτε συμβατικό.

Quantum of solace

Η ιδέα να αναλάβει τη σκηνοθεσία του φιλμ "Barbara" προέκυψε όταν ο προηγούμενος σκηνοθέτης την βασάνιζε για χρόνια χωρίς να την ολοκληρώνει.

 "Mathieu, γιατί δεν δοκιμάζει κι εσύ;" του είπε η Jeanne Balibar, πρωταγωνίστρια της ταινίας, πρώην σύζυγος και μητέρα των δυο παιδιών του.

"Et pouruoi pas" θα της είπε ο Mathieu. "Μόνο που δεν μου αρέσουν οι βιογραφίες. Ένας άνθρωπος δεν είναι κάτι οριστικό. Είναι ένας γρίφος, ένα ερώτημα. Μια αίσθηση. Διαφορετική για τον καθένα που τον συναναστρέφεται".

Η Jeanne συμφωνεί.

Balibar & Amalric

Και έτσι δημιουργείται το Barbara.

O Mathieu μελετάει τα πάντα για τη Barbara. Η Jeanne το ίδιο.

Και μετά ο Mathieu  αφήνει την κάμερα να καταγράφει την Jeanne να παίζει  την Brigitte,  μια ηθοποιό που πρωταγωνιστεί σε ταινία για τη ζωή της Barbara.

Μπέρδεμα;
Γίνεται χειρότερο.

 Η Brigitte ψάχνει τον ρόλο, κάνει πρόβα στα τραγούδια,  βλέπει αποσπάσματα από συναυλίες της. Μαζί της ο νεκρόφιλος σκηνοθέτης της, που τον υποδύεται ο Mathieu, που παθαίνει εμμονή με την Barbara. Τόσο που δεν μπορεί να την ξεχωρίσει από την Brigitte.

Το ίδιο ακριβώς που παθαίνουμε κι εμείς.

 Όταν μπαίνει η χαρακτηριστική ψεύτικη μύτη δεν μπορείς να ξεχωρίσεις αν βλέπεις Barbara, Brigitte ή Jeanne.

"Μα δεν μοιάζουμε καθόλου"λέει  αυτάρεσκα η Jeanne.

Μην γίνεσαι ψεύτρα, Jeanne! Έτσι κι αλλιώς έχεις δώσει την ερμηνεία της καριέρας σου.
Είστε και οι δυο ψηλές, μελαχρινές, με ίδιο πηγούνι, Εβραίες, με γονίδια ουκρανικά.
Αλλά αυτό που σας κάνει ίδιες -και το ξέρεις-είναι αυτή η γεμάτη αυτοπεποίθηση αποδοχή της καλλιτεχνικής ευαισθησίας σας.
Η γλυκιά εγκατάλειψή σας σε αυτή.

Barbara&Balibar

Μετά τους τίτλους τέλους της "Barbara"του Amalric, εφόσον δεν είσαι Γάλλος, ξέρεις για την Barbara ελάχιστα περισσότερα από ότι πριν δεις την ταινία.

Και τότε;

Τότε ξεκινά η πραγματικά σημαντική εμπειρία.
 Youtube.
 Αρχειακό υλικό.
 Τραγούδια ύπουλα εθιστικά.
 Χαρούμενη, γρήγορη μελωδία, με στίχους σαν βελούδινους πυροβολισμούς.
Νοήματα απλά. Που όταν τα προφέρει εκείνη γίνονται ποίηση, υπαινίσσονται κάτι βαρύ, κάτι τραγικό, κάτι παρηγορητικό.
Κι εκείνη πάντα στα μαύρα να κοιτάει στο κενό σαν να ονειροπολεί, σαν να μην μπορεί να σε κοιτάξει στα μάτια για να σου πει το ανείπωτο.

Δεν είναι τυχαίο που ο μισογύνης Ζακ Μπρελ, μόνο εκείνη παραδεχόταν ως γυναίκα δημιουργό.
Κι ας μην ήξερε να διαβάσει ούτε μια νότα.
Η σχέση της με την μουσική δεν το χρειαζόταν.

Η Νάνα Μούσχουρη στα 84 χρόνια της ερμηνεύει αξέχαστα τραγούδια. Μεταξύ αυτών και το Dis quand reviendras-tu της Barbara. Εξομολογείται ότι μετά τον πόλεμο είχε επιφυλάξεις για το αν έπρεπε να τραγουδήσει μπροστά σε γερμανικό κοινό. Βαριές οι μνήμες από την Αθήνα της γερμανικής κατοχής, από τους δικούς της-μέλη της αντίστασης. Όμως το τραγούδι της Barbara την βοήθησε να ξεπεράσει τους ενδοιασμούς της. "Η Barbara ήξερε να κατανοεί"λέει η Νάνα.