Ο παππούς μου και το Κακό

Γιώργης Γιατρομανωλάκης

εκδ. 2005, Κέδρος

Το 2006 η Ακαδημία Αθηνών έδωσε το βραβείο της στον Γιώργη Γιατρομανωλάκη για το "Ο παππούς μου και το Κακό". 

Ποιος θα τολμούσε να αμφισβητήσει την κρίση ενός τόσο έγκυρου θεσμού;

Ο Γιατρομανωλάκης -βέβαια- δεν θα είχε το παραμικρό πρόβλημα. Όταν  λίγα χρόνια αργότερα, το 2014, βραβεύτηκε με το (εξίσου έγκυρο) Κρατικό Βραβείο απόδοσης έργου της αρχαίας ελληνικής γραμματείας στα νέα ελληνικά, αποφάσισε (πως μπόρεσες, Γιώργη;) να αρνηθεί. 

Ο λόγος;

Ο αυτοσεβασμός του και το προσωπικό του γούστο.

Αργότερα σε συνεντεύξεις δήλωσε ότι δεν μπορεί να δεχτεί το βραβείο από μια κριτική επιτροπή που δεν έχει τις απαραίτητες γνώσεις για να κρίνει το έργο του και που δεν αιτιολογεί την απόφασή της εμπεριστατωμένα και πειστικά.

"Θέλει μαγκιά για ν΄αρνηθείς της σιγουριάς τα κυβικά" τραγουδά η Ευσταθία.

Αυτό που αξίζει βραβείο -στα σίγουρα- είναι η ευφυής ιδέα του Γιατρομανωλάκη. 

Όπως ο Ταχτσής, αρκετά χρόνια νωρίτερα, δένει την ιστορία της Νίνας και της Εκάβης με την ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, έτσι και ο Γιατρομανωλάκης μιλάει για τον παππού του και την ιδιότυπη σχέση του με τον εθνάρχη Βενιζέλο. Όλα αυτά πλέκονται, αλήθεια αριστοτεχνικά, με την ιστορία της διαρκώς επαναστατημένης Κρήτης, των ατέλειωτων αγώνων της μέχρι να πετύχει, το 1913, την ένωση με τη μητέρα Ελλάδα, τους Βαλκανικούς πολέμους, τους δύο παγκόσμιους, τον εθνικό διχασμό, τις δικτατορίες. Φανερές και κρυφές. (Όπως επιμένει να επαναλαμβάνει ο ήρωας). Ο Βενιζέλος είναι ο εκλεκτός. Εκείνος που διάλεξαν οι ουρανοί για να πραγματοποιήσει τους εθνικούς στόχους. Ο παππούς είναι ο βοηθός του. 

-Ήταν γραμματέας του; Προσωπικός του φίλος;

-Και βέβαια όχι. Ο Βενιζέλος ζούσε στην Αθήνα, στο Παρίσι. Ο παππούς δεν έφυγε ποτέ από το κρητικό χωριό του.

Κι όμως συνομιλούσαν καθημερινά. Ο παππούς ήταν κι εκείνος εκλεκτός των ουρανών. Εκείνος που επανέφερε τον Βενιζέλο στο δρόμο του Καλού όταν -προσωρινά- τον έχανε. Όπως ο Ζάουμε στο Κονφιτεόρ, έτσι και ο Γιατρομανωλάκης μιλάει για το ανίκητο, άγρυπνο, μοχθηρό, ακαταπόνητο Κακό και την πάλη του παππού και του Βενιζέλου με αυτό.
Το βιβλίο έχει πολλούς άσους. Πρώτα απ΄όλα την ενδιαφέρουσα προσωπικότητα του συγγραφέα. Το ότι μιλάει για ελληνική ιστορία και δη για την ιστορία της Κρήτης. Ότι θέτει φιλοσοφικά ερωτήματα. Το όνομα -μαγνήτης του Βενιζέλου. Ήρωες που ακροβατούν στα όρια λογικής και παράνοιας. Γλώσσα προσεγμένη (αν και πόσες φορές μπορείς να διαβάσεις τη λέξη "παλαβά";)

Κι όμως. Κάποιες φορές όλα είναι θετικά. Και πάλι όχι αρκετά.
 Για να αγαπήσεις μια ιστορία, έναν ήρωα, ένα βιβλίο.