Michael Jackson’s journey from Motown to Off the Wall.

Σκην.: Spike Lee

2016

 

-Όταν ήμουν μικρός ήθελα απεγνωσμένα να είμαι ο Michael Jackson. Είχαμε την ίδια ηλικία, τα ίδια άφρο μαλλιά. Μου έλειπε το τραγούδι και ο χορός. Και;

Ακούω τον Spike Lee, έναν από τους πιο χαρισματικούς, ευφυείς και παραγωγικούς σκηνοθέτες της γενιάς του, να ζηλεύει την δόξα του πιο εκκεντρικού (ή ορθότερα γραφικού;) ποπ σταρ. Τι ζήλεψες αγαπημένε Spike; Που είχε παραποιήσει το πρόσωπό του από τις συνεχόμενες πλαστικές; Που κυκλοφορούσε με μάσκα (προ κορωνοϊού); Που τύλιγε τα παιδιά του με μαντίλια για να τα προστατέψει από την δημοσιότητα (ένα από αυτά, εκτός του ότι του είχε δώσει το στοργικό όνομα "Κουβέρτα", το είχε κυριολεκτικά κρεμάσει από το μπαλκόνι του ξενοδοχείου του για να το επιδείξει στους θαυμαστές του); Που, ακόμα και μετά τον θάνατό του, δεν σταματούν οι σε βάρος του καταγγελίες παιδοφιλίας και παιδεραστίας;

Βλέπω το Michael Jackson’s journey from Motown to Off the Wall για να λύσω την απορία. Και, ναι, ο μάγος Spike με κάνει να κατανοήσω, να θαυμάσω, ίσως -είναι υπερβολή να το πω;- να συμπονέσω τον MJ.

 Η ιστορία του ξεκινάει από ένα φτωχικό σπίτι με δέκα παιδιά -ο Michael είναι ο όγδοος- μια μέρα που έχει χαλάσει η τηλεόραση. Μην έχοντας τι να κάνουν, τα παιδιά αρχίζουν να τραγουδούν και να χορεύουν. Ο πατέρας τους, χαμηλόμισθος εργάτης σε εργοστάσιο και ημιεπαγγελματίας μουσικός, στην οικογενειακή  διασκέδαση βλέπει μια προοπτική πλουτισμού.

Περίεργο μεν, αληθινό δε : η ονειροφαντασία του πατέρα Jackson παίρνει σχεδόν αμέσως σάρκα και οστά. Το παιδικό γκρουπ Jackson 5 έχει τεράστια επιτυχία ήδη από την πρώτη εμφάνιση, τον πρώτο δίσκο. Ο 5χρονος Michael, πριν προλάβει να πάει σχολείο, γίνεται ο σταρ του συγκροτήματος. Ένας μικρός αρχάγγελος Μιχαήλ που τραγουδάει σαν χερουβείμ και χορεύει σαν τον James Brown. Τα χρήματα ρέουν στους τραπεζικούς λογαριασμούς, η οικογένεια μετακομίζει σε έπαυλη, ο πατέρας γίνεται όλο και πιο βίαιος. Τι χρειάζεται το μαστίγωμα με την ζώνη; Αφού όλα πηγαίνουν καλά.

Ο Michael μαθαίνει από πολύ μικρός ότι δεν αρκεί να είναι καλός. Οι πρόβες δεν σταματούν μέχρι να είναι τέλειος. Μια αντρική ζώνη και η αγκράφα της πάνω στην πλάτη του αναλαμβάνουν να του το θυμίζουν κάθε φορά που το ξεχνά.

Αποκαλύπτεται μια παιδική ηλικία μέσα σε talent shows και στριπ κλαμπς, σε στούντιο ηχογράφησης και τηλεοπτικά σετ. O Michael πάντα περικυκλωμένος από ενήλικες, ποτέ από παιδιά, παρά μόνο τα αδέλφια του. "Κλείσε τα μάτια σου Michael" να του λέει ο μεγάλος του αδελφός από το διπλανό κρεββάτι του ξενοδοχείου. "Και μην τα ανοίξεις για κανέναν απολύτως λόγο". Άλλη μια γκρούπι να μπαίνει στο δωμάτιο. "Ω! Κοιμάται σαν άγγελος" να λέει όταν τον βλέπει. Δεν πρέπει να ανοίξει τα μάτια σου. Ό,τι κι αν ακούσει, ό,τι κι αν αισθανθεί. 

Η επιτυχία του συγκροτήματος ερεθίζει τις κεραίες της Motown, της θρυλικής δισκογραφικής εταιρείας των αφροαμερικανών. Αξίζει να δει κανείς το ντοκυμαντέρ του Lee  μόνο και μόνο για να δει την πρώτη οντισιόν των Jackson 5 στην Motown. Ναι, ο Michael μοιάζει (είναι;) ένα χαρούμενο, λαμπερό παιδί, που δείχνει να απολαμβάνει κάθε νότα, κάθε χορευτική φιγούρα.

Πολύ αργότερα θα πει “Στην σκηνή νιώθω όπως στο κρεββάτι μου”. Λογικό. Από τα πέντε του χρόνια είναι το μόνο που ξέρει, το  μόνο που ζει. Πηγαίνουν οικογενειακά στην Disneyland. Την βλέπει μόνο από το παράθυρο του ξενοδοχείου. Οι δημοσιογράφοι και οι θαυμαστές περικυκλώνουν τον χώρο. Χρόνια μετά θα την νοικιάζει ολόκληρη για να μπορεί να παίζει ανενόχλητος. Θα είναι, όμως, πια ενήλικος. Πολύ ώριμος για παιδί. Πολύ ανώριμος για μεγάλος.

Τα χρόνια της Motown ο Michael περνά ώρες στο στούντιο και στην κονσόλα δίπλα στα μεγάλα αστέρια της δισκογραφικής. Καθένας τους κάτι του διδάσκει. Αλλά περισσότερο ο θρυλικός παραγωγός Gordy: ‘Κοίτα Michael! Να πως ένα μέτριο τραγούδι μπορούμε να το μετατρέψουμε σε χιτ”.  Ο Michael, πρώτος μαθητής, εκπαιδεύεται στο πως να παράγει τέχνη, αλλά και πως να την εμπορεύεται, πως να την προωθεί. (Ποιος να τον εκπαιδεύσει στην πραγματική ζωή;) 

Τα ταλαντούχα παιδιά των Jackson αρχίζουν να μεγαλώνουν. Εφηβική ακμή, τριχοφυΐα, άκρα που μεγαλώνουν άναρχα. Ο Lee έχει ένα σπάνιο ντοκουμέντο : σε μια από τις τελευταίες συναυλίες των Jackson 5 ο Michael δεν κρύβει πως ασφυκτυά. : “Θέλετε πάλι τα ίδια; Τα τραγούδια είναι παλιά, οι χορογραφίες είναι παλιές” διαμαρτύρεται. Το κοινό παραληρεί. Ναι, ναι θέλουν πάλι το “A,b, c”. O Michael όχι. Ο Θεός ξέρει πόσες φορές το έχει τραγουδήσει και χορέψει όλα αυτά τα χρόνια παιδικής επαγγελματικής καριέρας.

Του προτείνουν να παίξει στο κινηματογραφικό μιούζικαλ “Ο μάγος του Οζ”. Η ταινία είναι από όλες τις πλευρές αποτυχία. Ο Michael; Ως σκιάχτρο λάμπει σε μια μέτρια παραγωγή. Για πρώτη φορά βλέπει το όνομά του δίπλα σε αστέρια όπως του Quincy Jones, της Diana Ross, του Richard Pryor.  Καταλαβαίνει ότι οι Jackson 5 έχουν τελειώσει το ταξίδι τους. Δεν θέλει να ναυαγήσει μαζί τους. Έχει πάρει από τον πατέρα του μια φαντασία που καλπάζει. Βλέπει τον εαυτό του σαν τον βασιλιά της ποπ, το μεγαλύτερο αστέρι -όχι μόνο της μαύρης μουσικής- αλλά της παγκόσμιας ποπ σκηνής.

Μπορεί;

Diana Ross:"Michael, σε παρακαλώ μην μαθαίνεις τόσο γρήγορα τις χορογραφίες, γιατί εγώ φαίνομαι ανεπαρκής δίπλα σου"

Ο Lee ξεκαθαρίζει τις δυσκολίες της φιλοδοξίας του. Κανένα παιδί-θαύμα δεν καταφέρνει να εξελιχτεί σε σούπερ επιτυχημένο ενήλικα. Η Liz Taylor τα κατάφερε. H Judy Garland λιγότερο. Άλλοι; Όχι.

Ο Michael έχει μια επιπλέον δυσκολία. Είναι μαύρος. Ποιος άλλος μαύρος καλλιτέχνης πριν από αυτόν έχει κατακτήσει την παγκόσμια σκηνή; Κανείς. Ναι,  ο James Brown, o Ray Charles προηγήθηκαν, άνοιξαν δρόμους. Αλλά αυτό που θα δημιουργούσε ο Michael δεν είχε προηγούμενο.

Ο Michael εγκαταλείπει το οικογενειακό γκρουπ παρά τους εκβιασμούς και τις πιέσεις του πατέρα, που βλέπει να χάνει την κότα με τα τα χρυσά αυγά. Ο Michael συνεργάζεται με τον Quincy Jones. “Ο Michael είναι disco, ο Quincy τζαζ. Αυτή η συνεργασία αδύνατο να πετύχει” λένε όλοι πικρόχολα. “Λατρεύω να με αμφισβητούν” απαντά ο Quincy. Και κοιτά τον 18χρονο Michael όπως η τίγρης το ζαρκάδι. Ναι, αυτό το παιδί μπορεί να κάνει τεράστια επιτυχία. Τραγουδάει και χορεύει μοναδικά. Λίγοι ξέρουν πως μπορεί να γράψει μουσική και στίχους, τραγούδια με παγκόσμια απήχηση. Σε λίγο θα το μάθουν όλοι.

Michael Jackson και Quincy Jones

Ο Michael στον δίσκο του Off the wall γράφει για πρώτη φορά το Cant stop till you get enough, το Rock with you. Ο Lee μας δείχνει τον Michael εκείνης της εποχής. Τα τραγούδια τα έχουμε όλοι ακούσει, έχει πάρει το μάτι μας και τα βίντεο κλιπ. Αλλά πόσοι θυμόμαστε αυτόν τον πανέμορφο, λαμπερό καλλιτέχνη πριν λυντσαριστεί από τον τύπο; Μαγεία εν τη γενέσει. Πριν το όνομά του ταυτιστεί με ένα άφυλο, έντονα μακιγιαρισμένο πρόσωπο, μια μαϊμού συγκάτοικο και πλήθος άλλες εκκεντρικότητες.

 Στα Grammy κερδίζει ένα βραβείο. Δεν του αρκεί. Γυρίζει συντετριμμένος στην πατρική έπαυλη να θρηνήσει, να ανασυνταχτεί και να επιστρέψει στο στούντιο πεισμωμένος.

Το ντοκιμαντέρ του Lee τελειώνει εδώ. Το υπόλοιπο ταξίδι του MJ το ξέρουμε όλοι, ακόμα κι εκείνοι που δεν παρακολουθούν τη μουσική του. Τρία χρόνια μετά θα κυκλοφορήσει το Thriller. Η αγκαλιά του δεν φτάνει για να χωρέσει τα Grammy του. Είναι μόλις 24 χρονών, έχει γράψει έναν δίσκο που ακόμα και σήμερα θεωρείται κλασικός, έχει υπογράψει ένα απίθανο συμβόλαιο και εισπράττει 37% των δικαιωμάτων των έργων του (τι ιδιοφυής επιχειρηματική κίνηση! Γίνεσαι αμύθητα πλούσιος, Michael...), έχει αλλάξει τον ήχο της ποπ μουσικής και θεωρείται καλλιτεχνική ιδιοφυία, επιδρά στην μόδα, εφευρίσκει νέες χορογραφίες, επηρεάζει ακόμα και τον τρόπο προβολής της μουσικής με τα βίντεο των τραγουδιών του. "Υπάρχει ο MJ και υπάρχουν και όλοι οι άλλοι" γράφεται. Και όταν κάποιος φτάνει στην επαγγελματική κορυφή στα 24 του δεν έχει πιο ψηλά να πάει. Η πορεία του είναι μονόδρομος.

 Ήταν ανάγκη να είναι είναι και αδιέξοδο; Δεν μπορούσε ο χρόνος να σταματήσει στο We are the world; Εκεί που ο MJ έχει γράψει άλλο ένα παγκόσμιο χιτ, έχει συγκεντρώσει απρόσμενα πολλά χρήματα για τα παιδιά στην Αφρική, έχει κάνει το αξέχαστο βίντεο κλιπ με όλες τις μεγάλες φωνές της εποχής του. Και ο ίδιος στέκεται, μαζεμένος και σεμνός, κρυμμένος πίσω από τα εμβληματικά γυαλιά του, και ερμηνεύει 2-3 στίχους;

Τι ντοκιμαντέρ θα μας έδινε ο Lee για το δεύτερο μισό της ζωής του MJ "From King of Pop to Wacko Jacko";

Θα έλεγε για την φωτιά που άναψε στο κεφάλι του στα γυρίσματα διαφημιστικού; Ενώ τον μεταφέρουν με εγκαύματα δεύτερου βαθμού και αφόρητους πόνους με το ασθενοφόρο η αγωνία του είναι να φορέσει το σήμα κατατεθέν του, το διαμαντένιο γάντι  του. 

Θα έλεγε για την πτώση του και το σπάσιμο της μύτης του κατά τη διάρκεια εξαντλητικών  προβών; Για την ανελέητη κοροϊδία των ταμπλόιντς για την νέα γαλλική μυτούλα του; Ή για την διαρκώς αποχρωματιζόμενη επιδερμίδα του; Για τον χρόνιο υποσιτισμό του; (Πρέπει να μείνει αδύνατος. Όχι σαν ελκυστικός ενήλικος άντρας, αλλά σαν έφηβος χορευτής. Όπως ακριβώς ήταν όταν ο κόσμος τον γνώρισε). Για τις  πλαστικές; (Το πτώμα του, ετών 50, δεν έχει ούτε μία ρυτίδα, μόνο τομές). Για τις περιοδείες του; Από τις πρόβες, τις τρίωρες χορευτικές παραστάσεις και τον υποσιτισμό χάνει κάθε φορά περίπου δέκα κιλά. Έχει διπλά και τριπλά κοστούμια για να αντικαθιστούν τα αρχικά. Τι μπορεί να κάνει για το διαλυμένο του στομάχι; Την περιοδεία ακολουθεί ομάδα γιατρών (μεταξύ τους κι ο -εγγεγραμμένος στο pay roll του- γιατρός που θα του κάνει την θανατηφόρα ένεση). Να κρατηθεί όρθιος. Τουλάχιστον όσο διαρκεί το show, το οποίο με κάθε κόστος must go on. Το έχει πει ήδη από το 1964 και ο Σπύρος Καλογήρου : "Είναι πολλά τα λεφτά Άρη". Από τον MJ  χιλιάδες οικογενειάρχες περιμένουν για να ταΐσουν τα παιδιά τους. Χάπια. Παυσίπονα. Υπνωτικά. Διεγερτικά. Δώστε ό,τι έχετε για να αντέξει η φραγκομηχανή.

 Άνθρωποι που έχουν φωτογραφηθεί μαζί του σε γελαστά ενσταντανέ τον κατηγορούν ότι βιάζει τα παιδιά τους. Κλείνει την υπόθεση εξωδικαστικά. Πάμπλουτος παιδεραστής που εξαγοράζει τα εγκλήματά του; Ή απλά κροίσος επιρρεπής σε εκβιασμούς; Πολλοί θα συνεχίσουν το γαϊτανάκι των καταγγελιών. Το δικαστήριο τον κρίνει αθώο. Βεβιασμένα κάνει πρώτο, δεύτερο γάμο, παιδιά με παρένθετες μητέρες. Εμπιστεύεται σκηνοθέτες να κάνουν βίντεο για την καθημερινή του ζωή, που τον εκθέτουν χειρότερα κι από τις μηνύσεις εναντίον του. Πριν πεθάνει όλοι μιλούν για έναν wacko (junkie; εθισμένο σε χάπια;) σίγουρα στα όρια της οικονομικής κατάρρευσης. Έτοιμος να βγει στα πενήντα του να ξαναχορέψει για να κάνει αυτό που έμαθε από τα πέντε του: να γεμίσει τσεπούλες. Μετά τον θάνατό του το fund του γίνεται το όνειρο κάθε εκβιαστή. Γεμίζει ασφυκτικά. Κι όμως. Ένας από τους καταγγέλοντες αυτοκτονεί. Τα θύματα αυτοκτονούν. Οι εκβιαστές, όχι.

Η Lisa Marie Presley, η πρώτη γυναίκα του, αφήνει υπόνοιες. "Ο Michael είχε τα πνευματικά δικαιώματα από μουσικούς καταλόγους τεράστιας οικονομικής αξίας. Πολλοί θα τον προτιμούσαν νεκρό".

Ο Spike Lee είναι ένας σοβαρός, βραβευμένος κινηματογραφιστής. Γιατί να κάνει ντοκιμαντέρ για όλα αυτά τα σκάνδαλα, τις συνωμοσιολογίες, τις φήμες, τα ερωτήματα; Δεν υπάρχει καμία ασφαλής απάντηση.  Εκτός από μία : "Διασημότητα, απλά αιμορραγία σε θάλασσα με καρχαρίες".